DIQQAT E’LON! #konferensiya
08-03-2022
DIQQAT E'LON! ILMIY SEMINAR
12-11-2021
DOKTORANTURA 2022 IMTIHON GRAFIGI
08-11-2021
VIII. Mehnat munosabatlari.
8.1. Mehnat shartnomasini (kontraktini) tuzish, o’zgartirish va bekor qilish tartibi:
8.1.1. Ishga qabul qilish ish beruvchiga to’g’ridan-to’g’ri murojaat qilish orqali amalga oshiriladi;
8.1.2. Ishga qabul qilishga o’n olti yoshdan yo’l qo’yiladi;
Yoshlarni mehnatga tayyorlash uchun umumta’lim maktablari, o’rta maxsus, kasb-hunar o’quv yurtlarining o’quvchilarini ularning sog’ligiga hamda ma’naviy va ahloqiy kamol topishiga ziyon yetkazmaydigan, ta’lim olish jarayonini buzmaydigan yengil ishni o’qishdan bo’sh vaqtida bajarishi uchun-ular o’n besh yoshga to’lganidan keyin ota-onasidan birining yoki ota-onasining o’rnini bosuvchi shaxslardan birining yozma roziligi bilan ishga qabul qilishga yo’l qo’yiladi. (O’zRning 24.09.2009 yil O’RK-239-son Qonunining 1-moddasini 1-bandiga asosan tahrirga 2 qism kiritildi). O’n sakkiz yoshga to’lmagan shaxslarni ishga qabul qilish Mehnat Kodeksning 241-moddasida nazarda tutilgan talablarga rioya etilgan holda amalga oshiriladi.
8.1.3. Ishga qabul qilinayotganda ishga kiruvchi quyidagi xujjatlarni taqdim etishi shart:
pasport (yoki uning o’rnini bosuvchi xujjat) o’n olti yoshga yetmagan shaxslar esa tug’ilganlik to’g’risidagi guvohnoma va yashash joyidan ma’lumotnoma.
chet el fuqarolari, pasportdan tashqari, O’zbekiston Respublikasida yashash va mehnat guvohnomasini taqdim etishlari shart. Fuqaroligi bo’lmagan shaxslar esa fuqaroligi yo’q shaxsning guvohnomasi va O’zbekiston Respublikasida yashash uchun guvohnomani taqdim etadilar;
8.1.4. Ishga birinchi marta kirayotgan shaxslardan boshqalar mehnat daftarchasini taqdim etadilar;
8.1.5. O’rindoshlik asosida ishga kirayotgan shaxs mehnat daftarchasining o’rniga asosiy ish joyidan ma’lumotnoma taqdim etadi;
8.1.6. Harbiy bilet (harbiy xizmatchilar uchun) yoki qayd guvohnomasi (armiyaga chaqiriluvchilar uchun);
8.1.7. Bajarish uchun qonunchilikka muvofiq faqat maxsus ma’lumotga yoki maxsus tayyorgarlikka ega bo’lgan shaxslargina qo’yilishi mumkin bo’lgan ishga kirish vaqtida ma’lumot to’g’risida davlat namunasidagi xujjat (diplom, guvoxnoma );
8.1.8. Professor-o’qituvchilar (kafedra mudiri, professor, dosent, katta o’qituvchi, o’qituvchi, assistent) tarkibidagi lavozimlarni egallash O’zbekiston Respublikasining «Ta’lim to’g’risida»gi qonunining 5-moddasiga hamda O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2006 yil 10 fevraldagi 20-son qarori bilan tasdiqlangan «Oliy ta’lim muassasalariga pedagog xodimlarni tanlov asosida ishga qabul qilish tartibi to’g’risida»gi Nizomga muvofiq tanlov asosida amalga oshiriladi. Tanlovdan o’tgan mutaxassislar bilan mehnat shartnomasi besh yilga tuzilib, rektor buyrug’i asosida tegishli lavozimda ishlash uchun rasmiylashtiriladi;
8.1.9. Mehnat shartnomasiga muvofiq, ishga qabul qilish ish beruvchining buyrug’iga asosan rasmiylashtiriladi (O’zbekiston Respublikasi Mehnat Kodeksi 82-modda).
Ish beruvchi ishga kirayotgan shaxsdan qonunda nazarda tutilgan boshqa xujjatlarni talab qilishga haqli emas.
Quyidagi hollarda ishga qabul qilishga yo’l qo’yilmaydi:
8.1.10. Mazkur qoidalarning 8.1.3-8.1.7; pedagog kadrlar uchun - 8.1.3. -8.1.8 bandlarida ko’rsatilgan xujjatlar bo’lmaganda;
8.1.11. 15 yoshga to’lmagan shaxslar (8.1.2-bandi ikkinchi xat boshida ko’rsatilgan ta’lim oluvchi yoshlar toifasidan tashqari);
8.1.12. Tibbiy ko’rikdan o’tish qonunchilikda ko’zda tutilgan hollarda tibbiy ko’rikdan o’tmagan shaxslar shuningdek, tibbiy xulosaga muvofiq mazkur ishni bajarishga sog’ligi yo’l qo’ymaydigan xodimlar;
8.1.13. Sud hukmiga ko’ra muayyan lavozimni egallash yoki uni bajarishi ta’qiqlangan, muayyan faoliyat bilan shug’ullanish xuquqidan mahrum kilingan shaxslar;
8.1.14. Agar ularning ishi bevosita bo’ysunish yoki birining ikkinchisiga nazorati ostida bo’lishi bilan bog’langan bo’lsa, o’zaro yaqin qarindosh bo’lgan shaxslar (ota-onalar, aka-ukalar, opa-singillar, o’g’illar, qizlar, er-xotinlar shuningdek, er-xotinlarning ota-onalari, aka-ukalari, opa-singillari va farzandlari O’zbekiston Respublikasi Mehnat Kodeksi 79-moddasi);
8.1.15. Qonunchilikda ko’zda tutilgan boshqa hollarda;
8.1.16. Ishga kiruvchining ishga qabul qilish to’g’risidagi murojaati maxsus hisob daftarida ro’yxatga olinishi, raqamlanishi, tiklanishi va korxonaning muhri bilan tasdiqlanishi kerak, kadrlar bo’limida, devonxonada yoki rahbarning qabulxonasida ish beruvchi tomonidan o’rnatilgan tartibda belgilangan joyda saqlanadi;
Kadrlar bo’limining xodimlari (murojaatni ro’yxatga olgan boshqa shaxslar ishga kiruvchini bo’lajak mehnat shartnomasi to’g’risida ish beruvchi vakolat bergan tegishli mansabdor shaxslar bilan muzokaralar yuritish uchun shart-sharoitni ta’minlashlari shart;
8.1.17. Mehnat shartnomasi tomonlarning kelishuvlari bo’yicha muzokaralarida belgilab olinadi:
a) ish joyi;
b) ishga kiruvchining mehnat majburiyatlari u ishlaydigan ixtisoslik, malaka, lavozim;
v) mehnatga haq to’lashning miqdori va shartlari;
g) mehnat shartnomasini muayyan muddatga tuzish vaqtida uning amal qilish muddati;
d) ishni boshlash kuni;
ye) o’rindoshlik bo’yicha ishga qabul qilish paytida har kungi ishning davomiyligi;
yo) mehnat shartnomasini tuzishda mehnatga doir boshqa shartlar ham tilga olinishi mumkin;
8.1.18. Mehnat shartnomasida ko’zda tutilgan mehnat shartlari darajasi qonunchilikda, jamoa shartnomasida, boshqa xujjatlarda me’yoriy belgilangan darajadan past bo’lishi mumkin emas;
8.1.19. Agar mehnat shartnomasida uning amal qilish muddati ko’rsatilmagan bo’lsa, u nomuayyan muddatga tuzilgan deb hisoblanadi;
8.1.20. Faqat quyidagi hollarda muddatli mehnat shartnomalari tuzilishi mumkin;
8.1.21. Bo’lajak ish muddatli xarakterda bo’lganligi sababli mehnat shartnomasini tuzishni talab qilsa (kasalligi, malakasini oshirish uchun yuborilganligi, ta’tilda shu jumladan, bolaga qarash bo’yicha ta’tilda bo’lgan vaqtinchalik ish joyida bo’lmagan boshqa xodimning o’rniga ishga qabul qilish va h.k.);
8.1.22. Xodim ana shunday shartnoma tuzishdan manfaatdor bo’lsa va uning yozma arizasi mavjud bo’lsa;
8.1.23. Muddatli shartnoma tuzish qonunda ko’zda tutilgan bo’lsa;
8.1.24. Ishga qabul qilinayotgan har bir xodim (shu jumladan, o’rindoshlik yo’li bilan kiruvchilar) bilan mehnat shartnomasi bir xil kuchga ega bo’lgan, kamida ikki nusxada yozma shaklda tuziladi, ular tomonlarning har biriga saqlash uchun topshiriladi. Mehnat shartnomasi xodim va institut rektorining imzolari bilan tasdiqlanadi. Rektorning imzosi institut muhri bilan tasdiqlanadi. Xodimning talabiga ko’ra mehnat shartnomasi u bilgan tilda tuziladi va davlat tilida tuzilgan shartnoma nusxasi bilan bir xil yuridik kuchga ega bo’ladi;
8.1.25. Xodim bilan tuzilgan mehnat shartnomasi uni tomonlar imzolagan paytdan boshlab kuchga kiradi. Xodim mehnat shartnomasida ko’rsatilgan kundan boshlab mehnat majburiyatlarini bajarishga kirishadi. Agar unda ishning boshlanish sanasi ko’rsatilmagan bo’lsa, xodim shartnoma imzolangan kundan keyingi ish kunidan (smenani) kechiktirmay ishga kirishishi kerak. Institut rektori tomonidan yoki uning ruxsati bilan ishga qabul qilishni tegishlicha rasmiylashtirmasdan turib ishga qo’yilgan shaxs ishga tushgan birinchi kundan boshlab ishga qabul qilingan deb hisoblanadi (O’zbekiston Respublikasi Mehnat Kodeksi 82-modda);
8.1.26. Mehnat shartnomasi tuzilganidan keyin ish beruvchi mehnat shartnomasining mazmuniga muvofiq, ishga qabul qilish to’g’risida buyruq chiqaradi va shaxsni (imzo qo’ydirgan holda) bundan xabardor qiladi.
8.1.27. Ish beruvchi quyidagi hollarda ishga qabul qilishdan bosh tortishga haqli emas:
a) agar rad etish xodimning amaliy xislatlari bilan bog’liq bo’lmagan sabablar bo’yicha amalga oshirilgan bo’lsa;
b) ish beruvchining o’zi tomonidan ishga qabul qilingan shaxslarni;
v) nogironlarni, 18 yoshdan yosh bo’lgan shaxslarni va joylardagi davlat xokimiyati organi tomonidan institutga belgilangan eng kam miqdordagi ish o’rinlari hisobiga ishga mahalliy mehnat organlari yo’llanmasi bilan yuborgan boshqa shaxslarni shuningdek, muqobil xizmatdagi xizmatchilarni va h.k.
g) homilador ayollarni va 3 yoshgacha bolalari bo’lgan ayollarni;
d) qonunda ko’zda tutilgan boshqa hollarda;
8.1.28. Xodim ish beruvchidan ishga qabul qilishni rad etilganligining sabablarini yozma ravishda asoslashni talab qilishga haqlidir. Ish beruvchi uch kun ichida unga yozma asos ko’rsatishi shart. Homilador ayollarga va uch yoshgacha bolasi bo’lgan ayollarga ish beruvchi, agar ular shunday talab bilan murojaat etmaganlari taqdirda ham ishga qabul qilishni rad etish sababini yozma shaklda xabar qiladi. Ishga qabul qilish g’ayriqonuniy ravishda rad etilganda xodim nazorat qiluvchi organga yoki sudga shikoyat qilishga haqlidir;
8.1.29. Ishga qabul qilish paytida mehnat shartnomasida dastlabki sinov to’g’risidagi shart ta’kidlanishi mumkin. Bunday ta’kid bo’lganida sinov sharti ishga qabul qilish to’g’risidagi buyruqda aks ettiriladi. Biroq dastlabki sinov bilan ishga qabul qilingan xodimning mehnat daftarchasida dastlabki sinov to’g’risidagi shartlar ko’rsatilmagan holda ishga qabul to’g’risida yoziladi.
Dastlabki sinov muddati uch oydan oshmaydigan muddatga belgilanishi mumkin. Dastlabki sinov muddatining aniq davomiyligi (uch oy doirasida) mehnat shartnomasi tomonlarning kelishuvi bo’yicha belgilanadi va ular tomonidan sinov muddati belgilangan davrda ish beruvchi ham, xodim ham mehnat shartnomasini bekor qilib, bu haqda boshqa tomonni uch kun oldin yozma ravishda ogohlantirishga haqlidir. Bunda ish beruvchi sinovning qoniqarsiz natijasi xususida ishonchli isbotlarga ega bo’lishi kerak. Xodim esa ishni davom ettirishdan bosh tortish sababini ish beruvchiga tushuntirishga majbur emas.
Agar tomonlar tarafidan belgilangan sinov muddati tugaguniga qadar tomonlarning birortasi mehnat shartnomasini bekor qilish to’g’risida bayonot bermasa, shartnomaning amal qilishi davom etadi.
Xodim uzrli sabablar bilan (vaqtinchalik mehnatga layoqatsizlik, harbiy yig’inlarda qatnashish, donorlik vazifalarini bajarish, sud maslahatchisi sifatida sudda qatnashish va h.k) ishda bo’lmagan davrlar dastlabki sinov muddatiga kiritilmaydi.
Dastlabki sinov sharti bilan ishga qabul qilingan xodim boshqa xodimlar bilan barobar mehnat qonunchiligida belgilangan barcha xuquqlardan foydalanadi va javobgar bo’ladi.
Quyidagilarga nisbatan ishga qabul qilish paytida sinov muddatini belgilashga yo’l qo’yilmaydi:
Professor-o’qituvchi lavozimiga tanlovdan o’tgan pedagog xodimlarga, homilador ayollar shuningdek, uch yoshgacha bolalari bo’lgan ayollarga;
korxona uchun belgilangan ish joylarining eng kam miqdori hisobiga mahalliy organlari tomonidan ishga yuborilgan shaxslarga;
ular bilan mehnat shartnomasi 6 oygacha muddatga tuziladigan xodimlarga;
xodim boshqa ishga o’tkazilayotganida dastlabki sinov belgilanmaydi;
8.1.30. Ishga birinchi marta tushgan va institutda besh kundan ortiq ishlagan shaxslarga ish beruvchi mehnat daftarchalarini yuritishi shart, o’rindoshlar bundan mustasno.
Kadrlar bo’limining xodimlari yetti kunlik muddatdan kechiktirmay xodimning mehnat daftarchasiga tegishli yozuvni kiritishlari va u kiritilishi kerak bo’lgan shaxsiy varaqa T-2-shakliga imzo qo’ydirgan holda yozuvning mehnat daftarchasidagi yozuv bilan aniq muvofiqligini tanishtirishlari shart.
Xodimning xohishiga qarab mehnat daftarchasiga korxona ichida o’rindoshlik bo’yicha ishga qabul qilish to’g’risidagi buyruq yoki boshqa korxonada o’rindoshlik bo’yicha ishlash to’g’risidagi ma’lumotnoma asosida o’rindoshlik bo’yicha ishlash davrlari to’g’risidagi yozuv kiritiladi;
8.1.31. Ish beruvchi va uning manfaatlarini himoya qiladigan boshqa mansabdor shaxslar xodimidan uning mehnat majburiyatlariga kirmaydigan ishlarni bajarishni, qonunga zid harakatlarni sodir etishni shuningdek, xodimning yoki boshqa shaxsning hayoti va sog’ligini xavf ostita qo’yadigan, or-nomusi va sha’nini kamsitadigan harakatlar sodir etishini talab qilishga haqli emas.
Quyidagi hollarda va tartibda ish beruvchiniig yoki xodimning talabiga ko’ra mehnat shartlarini o’zgartirishga yo’l qo’yiladi;
8.1.32. Ish beruvchi, agar mehnat shartlarini saqlashning imkoni bo’lmasa yoki bunday o’zgarishlarni texnologiyadagi, ishlab chiqarish va mehnatni tashkil etishdagi, xodimlar sonini yoki ish tarzini o’zgartirishga olib kelgan ishlar (mahsulot, xizmatlar) hajmini qisqartirishdagi o’zgarishlar belgilangan bo’lsa, ularni o’zgartirishga haqlidir. Mehnat shartlarini keyingi o’zgartirish to’g’risida xodim kamida ikki oy oldin yozma ravishda, tilxat orqali ogohlantirilishi kerak. Bu muddatni qisqartirishga faqat xodimning roziligi bilan yo’l qo’yiladi.
Bu holda mehnat shartnomasini bekor qilishga quyidagi majburiy shartlar mavjud bo’lganda yo’l qo’yiladi:
a) agar xodim mehnatning yangi shart-sharoitida ishlashni davom ettirishga rozi bo’lmasa;
b) agar korxonada mehnatning ilgarigi shart-sharoitini saqlab qolish mumkin bo’lmasa;
8.1.33. Xodim qonunchilikda ko’zda tutilgan hollarda mehnat shartlarini o’zgartirishni yozma ravishda talab qilishga haqlidir (homilador ayol yoki 12 yoshgacha bolasi bo’lgan 16 yoshgacha nogiron bolasi bo’lgan) ayollar iltimosiga ko’ra to’liq bo’lmagan ish kunini yoki to’liq bo’lmagan ish haftasini belgilash, tibbiy xulosaga ko’ra homilador ayollarga, nogironlarga TMEK tavsiyasiga ko’ra mehnat shartnomasini o’zgartirish va h.k.
8.1.34. Ish beruvchi xodimning talabini u berilganidan keyin uch kun ichida ko’rib chiqishi shart. Talabni qondirishdan bosh tortilgan holda ish beruvchi xodimga bosh tortish sababini ma’lum qilishi shart.
8.1.35. Xodim ish beruvchi tomonidan mehnat shartlari o’zgartirilishi shuningdek, uning xodim talabiga ko’ra mehnat shartlarini o’zgartirishni rad etishi xususida sudga shikoyat qilishga xaqlidir.
8.1.36. Ish beruvchi xodimning faqat uning roziligi bilan boshqa doimiy yoki vaqtinchalik ishga o’tkazishi mumkin;
8.1.37. Tomonlarning kelishuviga binoan ishga qabul qilish paytida , undan keyin ham, xodim tomonidan asosiy ish bo’yicha vazifalardan tashqari kasblar (lavozimlar)ni o’rindoshlik asosida olib borish, xizmat ko’rsatish hududini kengaytirish, bajariladigan ishlar hajmini ko’paytirish (bundan keyin-kasblarni o’rindoshlik asosida olib borish) tartibida qo’shimcha majburiyatlarni bajarishi kelishib olinishi mumkin.
Xodim o’zining asosiy ishini bajarishidan tashqari asosiy ishidan bo’sh vaqtida mehnat shartnomasi asosida boshqa haq to’lanadigan ishni bajarganda, xodimlarning mehnat haqi miqdori mehnat shartnomasining taraflari o’rtasidagi kelishuvga binoan amalda bajarilgan ish yuzasidan belgilanadi.
Shartlangan muddat tugaganidan so’ng kasblarni bir-biriga qo’shib olib borish xususida mazkur xodim bilan belgilangan shartlar bekor qilinadi.
Kasblarni o’rindoshlik asosida olib borish va uni bekor qilish mehnat shartnomasida aks ettiriladi va ish beruvchi institutning tegishli buyrug’i bilan rasmiylashtiradi;
8.1.39. Mehnat shartnomasini bekor qilish to’g’risidagi niyati xususida xodim tegishli arizani rektor qabul xonasiga topshirish yo’li bilan ikki hafta oldin ish beruvchini yozma ravishda ogohlantirishga majburdir. Hatto tomonlar kelishilgan taqdirda ham bu muddatni uzaytirishga yo’l qo’yilmaydi;
8.1.40. Xodimning bergan arizasi ro’yxatga olinishi shart. Ariza ro’yxatga olinishidan qatiy nazar u berilgan kunning ertasidan boshlab ogohlantirish muddati boshlanadi;
8.1.41. Xodim tomonidan berilgan ariza u berilgan kundan keyingi kundan kechiktirmay institut rahbariyatiga topshiriladi.
Xodimning arizasi uzrli sabablar bo’yicha ishni davom ettirishi mumkin bo’lmagan holda, ish beruvchi mehnat shartnomasini arizada ko’rsatilgan muddatda bekor qilishga majburdir.
Uzrli sabablarga quyidagilar kiradi:
o’quv yurtlariga o’qishga qabul qilinish;
pensiyaga chiqish;
saylanadigan lavozimga saylanish;
xodim yoki uning yaqin qarindoshlarining tibbiy xulosaga ko’ra parvarishga muhtoj bo’lgan salomatligi, bu xulosani TMEK, ShKK beradi;
mazkur ishni davom ettirish mumkin emasligini belgilaydigan boshqa uzrli sabablar.
Qonun bilan belgilangan ogohlantirish muddati xodim bilan institut rektori o’rtasidagi kelishuvga ko’ra qisqartirilishi mumkin, bu esa xodimning arizasida mehnat shartnomasini bekor qilishning aniq sanasini ko’rsatgan va mehnat shartnomasini bekor qilish xuquqiga ega bo’lgan shaxsning tegishli ruxsati ko’rinishida aks ettirilishi kerak.
Mazkur bandda ko’rsatilgan shaxslardan tashqari boshqa mansabdor shaxslar shu jumladan, mazkur xodim mehnat qiladigan tarkibiy bo’linmalarning rahbarlari ogohlantirish muddatini qisqartirish to’g’risida qaror qabul qilishga xaqli emas;
8.1.42. Mehnat shartnomasini bekor qilish to’g’risidagi arizani xodim istalgan vaqtda shu jumladan, vaqtincha mehnatga layoqatsizlik, ta’tilda, xizmat safarida bo’lgan davrda va hokazolarda topshirishga haqlidir. Ko’rsatilgan davrlarning hammasi mehnat shartnomasining bekor qilish to’g’risida belgilangan ogohlantirish muddatiga hisoblanadi;
8.1.43. Ogohlantirish muddati mobaynida mehnat shartnomasining shartlarini tomonlar odatdagi tartibda bajarishda davom etadilar.
Xodimning ogohlantirish muddati mobaynida arizani qaytarib olish xuquqi saqlanadi.
Agar qonunchilikda belgilangan muddatlar tugaganidan so’ng mehnat shartnomasi bekor qilinmasa, mehnat munosabatlari davom ettiriladi;
8.1.44. Muayyan muddatga yoki muayyan ishni bajarish vaqtiga tuzilgan shartnomaning muddati tugaganda tomonlarning istalgan mehnat munosabatlarini shartnoma bo’yicha ishlash muddati tugagan kunda ham, u tugagandan so’ng yetti kalendar kun mobaynida ham bekor qilishga haqlidir.
Yetti kunlik muddat shartnoma muddati tugagandan keyingi kundan boshlanadi. Agar yetti kunlik muddatning tugashi ishlanmaydigan kunga to’g’ri kelsa, uning tugashi keyingi ishlanadigan kunga ko’chiriladi.
Ish joyi saqlanib turadigan xodimning yo’qligi vaqtida tuzilgan mehnat shartnomasining muddati ana shu xodim ishga qaytib kelgan kundan boshlab tugaydi;
8.1.45. Nomuayyan muddatga tuzilgan mehnat shartnomasini shuningdek, muddatli mehnat shartnomasini ish beruvchining tashabbusiga ko’ra uning muddati tugashidan oldin bekor qilishga quyidagi hollarda yo’l qo’yiladi:
texnologiyadagi, ishlab chiqarish va mehnatni tashkil qilishdagi o’zgarishlar, xodimlar soni (shtatlari) o’zgarishiga yoki ishlar tarzlarining o’zgarishiga yohud institut tugatilganligi;
malakasi yetarli emasligi yoki sog’ligining yomonligi oqibatida xodimning bajarayotgan ishga muvofiq emasligi;
xodimning aybli hatti-harakatlari;
ish beruvchining tashabbusi bilan O’zRsi MKodeksining 100-moddasi 2-qismida aks ettirilgan sabablarning biriga ko’ra institut xodimlari shu jumladan, pedagog xodimlar bilan mehnat shartnomasi belgilangan tartibda bekor qilinadi hamda O’zR MKning 67-69,101-105,107-110,237-moddalari asosida qo’shimcha kafolatlar qo’llaniladi;
ilgari egallab kelgan lavozimi uchun tanlovdan o’tmagan shuningdek, tanlovda qatnashish uchun ariza bermagan pedagog kadrlar bilan mehnat shartnomasi yangi muddatga tanlovdan o’tmaganligi yoxud tanlovda qatnashishni rad etganligi sababli o’quv yili tugagandan keyin mehnat qonunchiligiga muvofiq bekor qilinadi;
pedagog xodimning malakasi yetarli bo’lmaganligi sababli, mehnat shartnomasining bekor qilinishi aniq dalillar bilan isbotlanishi lozim ya’ni belgilangan tartibda o’tkazilgan attestasiya natijalari hamda Ilmiy kengash qaroriga ko’ra;
ish beruvchining tashabbusiga ko’ra o’rindoshlar bilan mehnat shartnomasini bekor qilishga, ko’rsatilgan hollardan tashqari shuningdek, o’rindosh bo’lmagan boshqa xodimni ishga qabul qilish munosabati bilan yoki mehnat shartlariga ko’ra o’rindoshlik bo’yicha ishlarni cheklash natijasida yo’l qo’yiladi;
8.1.46. Mehnat shartnomasini ish beruvchi tashabbusi bilan bekor qilish, korxonani tugatish va korxona rahbari bilan mehnat shartnomasini bekor qilish holatidan tashqari, kasaba uyushma qo’mitasining oldindan roziligini olmasdan turib yo’l qo’yilmaydi. Ish beruvchi mehnat shartnomasini kasaba uyushma qo’mitasining roziligini olgan kundan boshlab bir oydan kechiktirmay, aybli hatti-harakatlar uchun esa bundan tashqari, intizomiy jazoni belgilash uchun ko’rsatilgan muddatlardan kechiktirmay bekor qilishga haqlidir;
8.1.47. Ish beruvchining tashabbusiga ko’ra quyidagi hollarda mehnat shartnomasini bekor qilishga yo’l qo’yilmaydi:
vaqtinchalik mehnatga layoqatsizlik davrida yoki xodimning mehnat to’g’risidagi qonun hujjatlari yoki boshqa me’yoriy hujjatlarda ko’zda tutilgan ta’tilda bo’lgan vaqtida;
institut to’liq tugatilib, xodimlarni majburiyatli ravishda ishga joylashtirish bilan mehnat shartnomasi bekor qilingan hollardan tashqari homilador ayollar va uch yoshgacha bolalari bo’lgan ayollarga nisbatan mehnat shartnomasi bekor qilinmaydi;
8.1.48. Ish beruvchi xodimni mehnat shartnomasini bekor qilish niyati to’g’risida yozma ravishda (tilxat olib) quyidagi muddatlarda ogohlantirishi shart.
Texnologiyaning o’zgarishi, ishlab chiqarish va mehnatni tashkil etishdagi o’zgarishlar, ish hajmlarining qisqarishi, xodimlar soni (shtati) o’zgarishi yoki ishlar tarzining o’zgarishi yohud institut tugatilishi munosabati bilan mehnat shartnomasini bekor qilayotganda, kamida ikki oy oldin;
Xodimning malakasi yetarli emasligi yoki sog’ligining yomonlashgani oqibatida bajarayotgan ishiga muvofiq kelmasligi munosabati bilan mehnat shartnomasi bekor qilinayotganida, kamida ikki hafta oldin;
Xodimning ogohlantirish muddatiga vaqtinchalik layoqatsizlik davrlari shuningdek, uning davlat yoki jamoat vazifalarini bajargan vaqti kiritilmaydi;
8.1.49. Agar tibbiy xulosaga ko’ra xodimning o’z zimmasiga yuklangan ishni bajarishni davom ettirishi mumkin bo’lmasa, ish beruvchi mehnat shartnomasini ogohlantirishsiz bekor qilishi va xodimga ikki haftalik ish haqi hajmida badal to’lashi shart.
Xodim bilan ish beruvchi o’rtasidagi kelishuvga ko’ra ushbu qoidalarda ko’zda tutilgan ogohlantirish muddatlari ham ularning davom etish muddati bilan o’lchanadigan pulli badal bilan almashtirilishi mumkin;
8.1.50. Xodimning aybli xarakterlari oqibatida mehnat shartnomasini bekor qilish holatida ish beruvchi kamida uch kun oldin xodimni mehnat munosabatlarining bekor qilinishi to’g’risida xabardor qilishi yoki buning o’rniga kerakli hajmda badal to’lashi kerak;
8.1.51. Ish beruvchi xodim aybli hatti-harakatlar qilgan taqdirda u bilan mehnat shartnomasini quyidagi asoslar bo’yicha bekor qilishga haqlidir:
xodim o’zining mehnat majburiyatlarini (institut ichki mehnat tartib qoidalarini) muntazam buzib kelgan bo’lsa;
xodim o’zining mehnat majburiyatlarini bir marta qo’pol buzsa;
8.1.52. Bir marta qo’pol buzganlik uchun mehnat shartnomasini bekor qilish mumkin bo’lgan qo’pol buzishlarga quyidagilar kiritiladi:
ijro intizomini buzish (O’zbekiston Respublikasi Prezidentining qarorlari, farmonlari, farmoyishlari va topshiriqlarida O’zbekiston Respublikasi hukumatining qarorlari va farmoyishlarida, yuqori organ, hokimlik va ish beruvchining qarorlarida qo’yilgan vazifalarni amalga oshirishni o’z vaqtida va to’liq hajmda ta’minlamaganlik);
ishga uzrsiz sabablar bilan chiqmaslik (ishda uzrsiz sabablar bilan ish kuni mobaynida uzluksiz yoki vaqti-vaqti bilan jami 3 soatdan ko’proq bo’lmaganlik);
ishga alkogolli ichimliklar, giyohvandlik yoki psixotrop vositalarni iste’mol qilib kelish, buni guvohlarning ko’rsatmalari asosida tuzilgan dalolatnoma yoki tibbiy xulosa tasdiqdagan bo’lsa;
ish joyida institutning mol-mulkini o’g’irlashni sodir etish, buni guvohlar tasdiqlagan bo’lsa;
tarbiyachilik vazifalarini bajarayotgan professor-o’qituvchi, xodimning mazkur ishda ishlashini davom ettirish mumkin bo’lmagan g’ayriahloqiy ish harakatni sodir etishi;
professor-o’qituvchilar, xodim tomonidan ta’lim oluvchilarga ruhiy va jismoniy ta’sir o’tkazgan bo’lsa;
institut xodimlarining, ta’lim oluvchilarning shu jumladan, tartibbuzarning ham hayoti yoki sog’ligiga xavf tug’diradigan tarzda xavfsizlik texnikasini, ishlab chiqarish texnologiyasini qo’pol ravishda buzish;
maxfiyligi mehnat shartnomasida shart qilib qo’yilgan sirining xodim tomonidan oshkor qilinishi;
bevosita pul yoki tovar boyliklariga xizmat ko’rsatadigan xodim tomonidan aybli hatti-harakatlar sodir etilishi, agar bu hatti-harakatlar ish beruvchi tomonidan unga nisbatan ishonchning yo’qolishi uchun asos bo’lsa;
mexnat ta’tilidan va boshqa ta’tillardan uzursiz sabablarga ko’ra o’z vaqtida qaytmagan xodimlarni mexnat shartnomasi bekor qilinadi ishga kelmagan kunidan boshlab;
8.1.53. Mehnat shartnomasi quyidagi hollarda ham bekor qilinishi mumkin:
xodim harbiy yoki muqobil xizmatga chaqirilganda;
ilgari shu ishni bajargan xodim ishga qayta tiklanganda;
xodim ilgarigi ishini davom ettirishiga imkon bermaydigan jazoga hukm qilinib, qonuniy kuchga kirganda shuningdek, sudning qaroriga ko’ra xodim ixtisoslashtirilgan davolash-profilaktika muassasasiga yuborilganda;
ishga qabul qilishning belgilangan qoidalari buzilganda, agar yo’l qo’yilgan buzilishni bartaraf etish mumkin bo’lmasa va ishni davom ettirishga to’sqinlik qilsa;
xodim vafot etganida;
agar ishni davom ettirish ularning sog’ligiga xavf solsa yoki ular uchun boshqa zarar keltirish bilan bog’lik bo’lsa, ota-onalarning, vasiylar (xomiylar), mehnatni muhofaza qilish ustidan nazorat qilish organlari, 18 yoshdan yosh bo’lgan shaxslar bilan ishlash bo’yicha komissiyalar talabiga ko’ra;
8.1.54. Mehnat shartnomasini bekor qilish to’g’risidagi buyruqda O’zbekiston Respublikasi Mehnat Kodeksi yoki boshqa me’yoriy xujjatlarning tegishli bandi va moddasini havola qilgan holda mehnat shartnomasini bekor qilishning asosi ko’rsatiladi.
Mehnat shartnomasi xodimning tashabbusiga ko’ra mazkur qoidalarda ko’zda tutilgan uzrli sabablarga ko’ra va qonunchilikda muayyan imtiyozlar va afzalliklarni berish bilan bog’lik boshqa sabablarga ko’ra bekor qilinganida mehnat shartnomasini bekor qilish to’g’risidagi buyruqda ushbu sabablar ko’rsatiladi.
Institut xodimi bilan mehnat shartnomasi bekor qilinishi O’zbekiston Respublikasi MKning 106-moddasiga binoan taraflarning ixtiyoriga bog’lik bo’lmagan holatlar bo’yicha ham amalga oshiriladi. Shuningdek, O’zbekiston Respublikasi MKning 97-moddasi 6-bandiga binoan yangi muddatga saylanmaganligi (tanlov bo’yicha o’tmaganligi) yohud saylanishda (tanlovda) qatnashishni rad etganligi munosabati bilan pedagogik xodimlar bilan mehnat shartnomasi o’quv yili (semestri) tugaganidan keyin bekor qilinadi;
8.1.55. Muddatli mehnat shartnomasida uni muddatidan oldin bekor qilganlik uchun traflarning neustoyka ( jarima) to’lashi haqidagi o’zaro majburiyatlari nazarda tutilishi mumkin, bunga ko’ra, agar mehnatga oid munosobatlar xodimning aybli xatti – xarakatlari bilan bog’lik bo’lmagan asoslar bo’yicha (O’zbekiston Respublikasi MKning 100 – modda ikkinchi qismining 1,2,5,6 va 7 – bandlari) ish beruvchining tashabbusi bilan qilingan bo’lsa, ish beruvchi xodimea neustoyka to’laydi;
agar mehnat shartnomasi uning muddati tugashiga qadar xodimning tashabbusiga ko’ra (O’zbekiston Respublikasi MKning 99 – modda), shuningdek, uning aybli hatti-harakatlari bilan O’zbekiston Respublikasi MKning 100 – modda ikkinchi qismining 3 va 4 – bandlari) bog’liq asoslar bo’yicha bekor qilingan bo’lsa, xodim ish beruvchiga neustoyka ( jarima) to’lashi shart;
agar mehnat shartnomasida neusta (jarima)ning hajmi belgilanmagan bo’lsa, tomonlar uni to’lashdan ozod etiladilar.